The following text is not a historical study. It is a retelling of the witness’s life story based on the memories recorded in the interview. The story was processed by external collaborators of the Memory of Nations. In some cases, the short biography draws on documents made available by the Security Forces Archives, State District Archives, National Archives, or other institutions. These are used merely to complement the witness’s testimony. The referenced pages of such files are saved in the Documents section.

If you have objections or additions to the text, please contact the chief editor of the Memory of Nations. (michal.smid@ustrcr.cz)

Maria Stasz (* 1924)

Nawet nie ma co opowiadać bo nikt w to nie wierzy

  • Urodziła się 19 marca 1924 roku w Czerewasze, powiat sarneński

  • W 1934 roku rodzina przeniosła się do Pińska, gdzie Maria Stasz uczęszczała do szkoły powszechnej

  • Przed wojną rodzina przeniosła się do Radomia

  • W grudniu 1944 wyszła za mąż za Stefana Stasz

  • Po zakończeniu wojny przeniosła się do Łodzi a po 4 latach do Warszawy

  • Do emerytury pracowała w szkolnictwie

Urodziła się 19 marca 1924 roku w Czerewasze, pow. sarneński, jako jedyne dziecko Stanisławy i Włodzimierza Popowicz. Ojciec był wykształconym inżynierem rolnictwa, pełnił stanowisko plenipotenta hr. Platera, zarządzał jego posiadłościami. Potem ojciec zajął się przemysłem cukrowniczym. Rodzina Popowiczów była zamożna, mieszkała w dużym dworku. Stanisława była drugą żoną Włodzimierza. Z pierwszą żoną, która zmarła tragicznie, Włodzimierz miał syna Władysława, który wychowywał się razem z Marią (zmarł w 1938 roku).

            W 1934 roku rodzina przeniosła się do Pińska, gdzie Maria Stasz uczęszczała do szkoły powszechnej. Obowiązki zawodowe ojca były powodem przeniesienia się do Radomia niecały rok przed wybuchem wojny, gdzie Maria Stasz rozpoczęła naukę w gimnazjum żeńskim Marii Gajl.

            Naukę przerwał wybuch wojny. W wyniku przeprowadzanej ewakuacji rodzina trafiła przez Lublin z powrotem na Kresy do Worodina, skąd jednak musieli uciekać przed bandami ukraińskimi. Rodzina znalazła się w Brześciu, gdzie oczekiwała na otwarcie granicy, jednak groźba wywózek na Syberię zmusiła Popowiczów do podjęcia ucieczki przez zieloną granicę, z powrotem do Radomia. Tutaj rodzina spędziła resztę wojny. Maria Stasz w ramach tajnych kompletów organizowanych przez nauczycieli gimnazjum Marii Gajl skończyła edukację i zdała egzamin dojrzałości. W 1941 roku sama podjęła tajne nauczanie. Współpracowała także z AK. 26 grudnia 1944 wyszła za mąż za Stefana Stasz.

            Po zakończeniu wojny Maria Stasz rozpoczęła nauczanie w szkole powszechnej w Radomiu. Niebawem wraz z mężem przeniosła się do Łodzi, gdzie spędzili 4 lata. W 1949 roku przyszła na świat córka Ewa. Potem przenieśli się do Warszawy, gdzie Maria Stasz ukończyła Filologię Polską w Instytucie Kształcenia Nauczycieli i Badań Oświatowych. Do emerytury pracowała w szkolnictwie, a Stefan Stasz w Warszawskim Towarzystwie Fotograficznym. Mąż zmarł w 2008 roku. Maria Stasz nadal mieszka w Warszawie.

 

© Všechna práva vycházejí z práv projektu: 1945 - End of the War. Comming Home, leaving Home.

  • Witness story in project 1945 - End of the War. Comming Home, leaving Home. (Maciej Melon)